İnkaya Mağarası’nda 2017-2020 yılları arasında Troya Müze Müdürlüğü başkanlığında, Prof. Dr. İsmmail Özer’in bilimsel koordinatörlüğünde memleketler arası bir takımla hafriyat çalışmaları yapıldı. 2021 yılından itibaren ise hafriyat İsmail Özer başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Kararlı Hafriyat statüsüne çevrildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaade ve dayanakları, Truva Bakıe Maden sponsorluğunda gerçekleştirilen bu yılki hafriyat çalışmaları toplamda 15 kişilik bir takımla sürdürülüyor. Bu yılki çalışmalarda Orta Paleolitik Devirde bölgede yaşamış fosil insanların çakmaktaşı hammadde ve sıcak su kaynakları nedeniyle mağarada uzun vadeli ve ağır bir halde ikamet ettikleri anlaşıldı.
İnkaya Mağarasının Kuzey Doğu yamaçlarında ise bu yıl birinci defa geçmiş yıllarda tarihlendirmesi yapılan 86 bin yıllık insan ömür izlerinin bulunduğu alanda hafriyat çalışması gerçekleştirildi. Hafriyat çalışmalarında, 86 bin yıl öncesine kadar inen insan hayat izlerine rastlanırken, insitü olmayan saplı aletler bulundu.
86 BİN YIL ÖNCESİNE AİT
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Kısmı, Paleoantropoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve İnkaya Mağarası Hafriyat Lideri Prof. Dr. İsmail Özer, “Burası daha evvelden bulduğumuz, tarihlendirme yaptığımız yaklaşık olarak bir 500 metrekarelik alanı kapsayan ve erozyonla açığa çıkmış bir kısımdı. Burada tipik Orta Paleotik periyoda ilişkin aletlerini buluyoruz. Yani mağaradaki buluntulardan biraz daha eskiye iniyor burada buluntularımız. Yaptığımız tarihlendirmeler burada bize 86 bin yıl öncesini göstermişti. Bu yıl birinci defa hafriyat çalışmasına başladık ve 86 bin yıla hakikat iniyoruz. Üstten başlayarak zirveyi ortadan açarak aşağı ineceğiz. Buluntularımız bize daha evvel insitu olmayan saplı aletlerin burada insitu olarak bulunduğunu gösterdi. Yaklaşık on dönümlük arazi içerisinde mağaranın farklı kısımlarında, farklı açmalar açarak aslında periyot insanlarının hangi alanı, ne maksatla kullandığını da bize gösteriyor. Şu ana kadar biz 41 metrekarelik açmada çalıştık. Bu bize gösteriyor ki mağaranın aslında potansiyelini anlamak için önümüzdeki yıllarda daha farklı alanlarda hafriyat çalışmalarını da genişletmemiz gerekiyor” dedi.
“YONTMATAŞ ALETLER ÇIKMAYA BAŞLADI”
Mağaranın Kuzeydoğu Yamaçlarında 86 bin yıl öncesine tarihlendirilen bir alanda bu sene hafriyat çalışmalarına başladıklarını söz eden Hafriyat Lideri Prof. Dr. İsmal Özer, kelamlarına şöyle devam etti: “Bu alanda bizim tipik Orta Paleolitik periyot aletleri dediğimiz yontmataş aletler çıkmaya başladı. Buna ilaveten daha evvel insitu olmayan alanlarda bulduğumuz saplı aletleri de birinci kere hafriyat açması içerisinde tespit ettik. Özgün durumlarında. Bu aletlerin ehemmiyeti insan beyninin belli bir seviyeyi aştığını ve tabiatta birinci kere kendi ürettiği bu taş aletleri, farklı bir gereçle birleştirip kullanmaya başladığını yani daha faydalı bir halde kullandığını gösteriyor. Bu farklı malzeme ne olabilir boynuz, kemik üzere ya da kuru bir deri kesimi üzere bu türlü sap oluşturduğu alana sararak bizim günlük konutlarımızda kullandığımız bıçak, mala, satır üzere daha yararlı bir formda ucu kullanmasını sağlıyor. Bu aletler bilhassa uç kısmına bu türlü farklı bir malzemeye girebilecek halde uç kısmının şekillendirilmesi ile oluşturuluyor. Tabi bu farklı bir gereç ile birleştirileceği için şuurlu olarak yapılıyor bu inceltme, biz buna saplı aletler diyoruz. Dünyada çok fazla yaygın değil, bu saplı aletler az evvel dediğim üzere insan beyninin artık daha komplike, daha karmaşık aletler yapabileceğini bize gösteriyor.”
